Expositie
We hopen later in het jaar 2020 Den Brommert met een mooie openingstentoonstelling in gebruik te nemen. Natuurlijk bent u dan van harte welkom om de tentoonstelling te bezichtigen!
Hier wordt alvast een tipje van de sluier opgelicht:
1777 (1)
is het jaartal dat in de topgevelsteen van Den Brommert staat. Het is goed te zien dat de steen van een behoorlijke ouderdom is. De verwering door regen, wind, sneeuw en ijzel en natuurlijk ook de zon is aan hem af te lezen. Zou hij – anno 2020 – echt al 243 jaar oud zijn?
De werkgroep Exposities is hard op zoek naar de start van het gebouw dat de laatste jaren de Oudheidkamer van het Historisch Genootschap is en Den Brommert wordt genoemd.
Tweede helft van de 18e eeuw
Dit is de tijd dat er grote veranderingen plaatsvinden in het oude centrum van ons dorp. De laatste Heer van Bouquet heet Hendrik Willem van Hoorn. Hij heeft op 15-12-1764 de buitenplaats Bouquet gekocht. Blijkbaar niet om er in te wonen, want Van Hoorn doet zijn uiterste best om zo vlug mogelijk (tussen 1765 – 1768) van het huis, de inboedel, allerlei bomen en de grond die erbij hoorde af te komen. Waarschijnlijk ging het Van Hoorn erom de waarde van Bouquet met alles wat erbij hoorde, te gelde te maken. Zodat hij dat geld kon gebruiken voor de restauratie van zijn nieuwste aankoop in 1767: Huis Loendersloot. Ger van der Straaten heeft in 2012 al een groot artikel geschreven over de geschiedenis van 't huis Bouquet waar dit vreemde einde voor een buitenplaats als Bouquet ook in voor komt.
Lambert van den Berg wordt de nieuwe eigenaar. Voor het eerst is een dorpsgenoot nu eigenaar van het stuk van de Hoeve van Kijfhoek waar Hendrik Yden ooit begonnen is en niet rijke Dordtenaren of families uit Den Haag of Amsterdam.
In 1777 is er dus geen statig herenhuis meer te zien links door de bomen aan de overkant van de weg. Rechtdoor kijkend uit het raam aan de voorzijde op de eerste verdieping is het mooie uitzicht op de boomgaard met de ‘gracht’ en de aanlegplaats van Lambert van den Berg, de smid, als vanouds. Een beetje naar rechts is het oude, vertrouwde beeld van de pastorie en het schoolhuis gebleven en nog verder naar rechts staat de eeuwenoude kerk in het centrum.
Tijd van revoluties
De veranderingen zitten vooral in de relaties tussen mensen onderling. Er zijn veranderingen op komst. Economisch gaat het ons land niet meer zo goed als in de vorige, de 17e eeuw. Zeker als in 1780 de Vierde Engelse Oorlog uitbreekt en Engeland onze vloot verplettert en daardoor onze handel stil komt te liggen. De bevolking is gegroeid, de prijzen stijgen en tegelijkertijd is er minder werkgelegenheid. De zwaarste lasten – de belastingen – worden gedragen door de zwakste schouders. Er wordt meer gebedeld en steeds meer mensen worden afhankelijk van de armenzorg. Daarbij komt ook nog dat de besluiteloosheid van stadhouder Willem V voor politieke spanningen zorgt. Hij voert geen krachtig beleid. De verdeeldheid tussen politieke groeperingen in ons land staat niet op zichzelf. Ook in Europa en Noord-Amerika zijn er spanningen tussen de groepen met macht, geld en stemrecht en de grote groep van mensen zonder stemrecht. Wereldwijd leidt dat tot revoluties: de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1775-1783), de Franse Revolutie (1789) en later in 1795 onze Bataafse Revolutie.
Keuze
Maar al tussen 1780 en 1787 is ons land politiek zo verdeeld dat het gemakkelijk tot een revolutie had kunnen komen. Er waren twee ideologische stelsels waaruit men kon kiezen: je was patriot of prinsgezind. De twee groepen bestookten elkaar met pamfletten en spotprenten. Er werden korpsen opgericht van burgers die als ‘leger’ konden worden ingezet. Als zij gingen exerceren lokte dat natuurlijk een tegenactie uit. Rellen en arrestaties volgden, zoals ook aan de Oostendam in 1785. Arie Verhoeven attendeerde mij daarop. Harry Aardoom werkte dat uit in het artikel ‘Een verwarrende tijd met patriotten en prinsgezinden’. Ook in ons dorp ontkwam je niet aan een keuze: was je patriot of prinsgezind?
Pieter Labrijn, sinds 1783 de nieuwe eigenaar van ‘Den Brommert’ [toen had het huis nog geen naam], bereidt zich ook voor op een keuze: kom en lees het in de eerste tentoonstelling in de nieuwe Brommert!
juni 2020